احمد قدیری

گاهی تحلیل ما از "گذشته" است و گاهی از "آینده در گذشته".
آینده در گذشته به زبان ساده یعنی اگر آن اتفاقی که در گذشته افتاده، نمی‌افتاد یا طور دیگری رقم می‌خورد چه تبعات و نتایجی حاصل می‌شد.
پاسخ به این پرسش تحلیلی از وقایع اتفاق نیفتاده‌ی تبعی، ظاهرا هرچیزی می‌تواند باشد؛ زیرا می‌خواهیم چیزی را تحلیل کنیم که وجود نداشته و زمان آن منقضی شده است.
با این وجود آیا تحلیل‌های متفاوت آینده در گذشته، مانند دو خط موازی است که هیچگاه متعرض یکدیگر نمی‌شوند و هر دو به یک اندازه می‌تواند درست یا غلط باشد؟
پاسخ این است که "ارزیابی"، "تطبیق" و "مقایسه" وقایع بهترین راه تحلیل آن است.